Çevre değişklenlerine programlamadan da aşina olduğumuz işletim sistemi düzeyindeki global değişkenler gibi bakılabilir. Programlar birtakım dosyaları vs. bazı çevre değikenlerinin belirttiği yerde arayabilirler. Örneğin bir veritabanı dosyası DATABASE isimli bir çevre değişkeninin belirttiği dizinde aranabilir. Bu durumda programcı önce getenv
fonksiyonuyla bu çevre değişkeninin değerini alır ve dosyayı o dizinde arayabilir. Veritabanı dosyası başka dizine yerleştirmek istenirse tek yapılacak şey bu çevre değişkeninin değerini değiştirmektir. Örneğin pek çok C derleyicisi <...> biçiminde include edilmiş dosyaları INCLUDE isimli bir çevre değişkenin belirttiği dizinde aramaktadır. Eğer bu çevre değişkeni set edilmemişse default bir dizin kullanılmaktadır. Ya da örneğin Java'da çeşitli jar dosyaları ve derlenmiş dosyalar CLASSPATH isimli bir çevre değişkenine bağlı olarak aranmaktadır. Bazı çevre değişkenlerini ise doğrudan işletim sistemi kullanmaktadır. (Örneğin PATH gibi, LD_LIBRARY_PATH gibi).
 |
| Linux çevresel değişkenleri örneği |
 |
| Windows çevresel değişkenleri örneği |
Bazı çevre değişkenleri işletim sistemini hakkında bilgi vermektedir. Örneğin Windows hangi dizine yüklenmiştir? O anda kullanılan yerel ayarlar nelerdir? Kullanıcının ismi nedir? Home dizini hangisidir gibi bilgiler çevre değişkenleri aracılığıyla alınabilmektedir. Çevre değişkenleri proseslerarası haberleşmede de bazen kullanılabilmektedir. Örneğin, üst proses belli bir çevre değişkenini set ederek alt prosesi çalıştırır. Alt proses böylece o çevre değişkeninden bilgi alabilir. Böylesi basit bilgi aktarımı için herhangi bir proseslerarası haberleşme yönteminin kullanılmasına gerek kalmadan aktarılmış olur.